Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 20 Temmuz 1982 tarih ve 41 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuştur. Ancak Türkiye'nin doğu bölgesinde bir üniversite kurulması girişimleri çok önceleri başlamıştır. Van'da bir Üniversite kurulması fikri çok eski olup Cumhuriyet öncesine kadar dayanmaktadır. Osmanlı Padişahı Il. Abdulhamit'in "Eski Hastane adıyla bilinen Van'daki boş arsaya, bir medrese ve tekke inşası için Van Nakibüleşraf Vekili Taha Efendiye izin verildiğine dair emri" 3 Ekim 1905 yılında vermiş olduğu talimattan anlaşılmaktadır. Ayrıca "Van'da açılması istenilen darülfünunun (üniversite) inşa masraflarının Evkaf-ı Hümayun Hazinesi'nden karşılanması ve padişahın adıyla anılmasına dair Sadaret'ten Evkaf-ı Hümayun ve Dahiliye Nezareti'ne gönderilen 3 Temmuz 1913 sayılı yazı" da Van'da kurulması istenen Üniversiteye ayrı bir önem verildiği de anlaşılmaktadır. Dönemin Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, 1927 yılında Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati Bey'i, incelemeler yapmak üzere Van'a göndermiş; Mustafa Necati Bey'de, Van'da üniversite kurulmasını gerekli görmüştür. 1928 yılında, öğretmen Ferit Nur (Kuran) Bey Van'a gönderilmiş ve mevcut ortaokulu liseye dönüştürerek, kurulması tasarlanan üniversitenin çekirdegini oluşturması istenmiştir. Atatürk 1 Kasım 1937'de, TBMM açış nutkunda, 'Doğu bölgesi için Van Gölü Sahillerinin en güzel bir yerinde ilkokulu ve nihayet üniversitesi ile modern bir kültür şehri oluşturmak yolunda şimdiden faaliyete geçilmelidir.' demiş, bu maksatla, o dönemin Milli Egitim Bakanı Saffet Arıkan'ı, arazi tespiti için Van'a göndermiştir. 1938 yılı Kasım başında TBMM açış nutkunda, Atatürk 'İstanbul Üniversitesi'nin geliştirilmesi, Ankara Üniversitesi'nin tamamlanması ve Şark Üniversitesi'nin yapılan etütlerle tespit edilmiş olan esaslar dairesinde, Van Gölü civarında kurulması hızla ve önemle devam etmektedir' demiştir. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 20 Temmuz 1982 tarih ve 41 sayılı kanun hükmünde kararname ile kurulmuştur.